Un missage por Bloquistes e Pequistes in Quebec

In li du partises del BQ e PQ, on sempre posse trovar li debatte pri li question de índependentie. Li question sempre monstra se, pro que li question de "esque Quebec e li lingue francesi va esser in un plu bon situation in un land índependent?" ancor ne have un solution.

Pro quo? Pro que un Quebec índependent ancor vell esser in Nord-America, e su vicinos vell esser Canada (nu un land quel parla anglesi in omni loc excepte Nov-Brunswick) e li Unit States. In un Quebec índependent li potentie del guvernament federal ne extende se de Nova Scotia a Vancouver, ma solmen del ost parte de Quebec al west. In ci realitá esque on posse creder que studiantes in Calgary e Vancouver vell voler studiar francesi, li lingue de un altri land, e nu un lingue quel ne posse dar a les plu possibilitás de laborar in oficies del sector public? No, fórsan ili vell studiar un lingue quam hispan.

Ma it es ver que li francesi besona un position plu fort. Yo ne crede que anglesi deve esser li lingue del munde, li lingue de Nord-America, o li sol lingue de Canada. It es un facte que li British Council ha dit que mem in 2050 anglesi ne va esser li lingue del munde; it va esser li max fort lingue in li munde, ma in li futur anc altri lingues va haver su propri fortie regional.

Dunc, li situation va restar sin change.

Anglesi va esser li max fort lingue in Canada, anc francesi un lingue sin dangere de extintion, ma fórsan sin mult changes del situation in li presente. E li studiantes de anglesi va dever aprender li mult verbes con exceptiones (fly/flew, buy/bought, strive/strove), substantives con ortografie vermen horribil (through, though, thought, dough, tough, knight)...e li studiantes de francesi va dever aprender conjugation ínregulari de verbes (suis, es, est, sommes, êtes, sont, ai, as, a, avons, avez, ont), géneres (le/la/les)...e li land ne va devenir bilingual.


Ma felicimen, existe un triesim lingue quel posse soluer ci situation. Li lingue quel yo nu usa por scrir ci missage. Ci lingue esset creat in 1922, e have un long historie de usage inter persones con lingues diferent.

Imagina un moment, un situation in quel studiantes in Canada aprende ci lingue quam li lingue comun por intercomunication inter li population anglesi e francesi. In li scoles, vice leciones pri conjugation sin fine, noi vell trovar:

Instructor: Qualmen on di "I like apples?"
Studiantes: "Yo ama pomes!"
Instructor: Qualmen on di "I liked apples?"
Studiantes: "Yo amat pomes!"
Instructor: Bon! Qualmen on di "They like apples?"
Studiantes: "Ili ama pomes!"
Instructor: Bon! Qualmen on di "They liked apples?"
Studiantes: "Ili amat pomes!"
Instructor: Bon! Qualmen on di "We like apples?"
Studiantes: "Noi ama pomes!"
Instructor: Bon! Qualmen on di "We liked apples?"
Studiantes: "Noi amat pomes!"

To es possibil pro que benque li aspecte de Occidental es tot natural, anc li grammatica es sin exceptiones. Dunc on posse aprender Occidental in un mult plu curt témpore quam anglesi o francesi, ma mem persones qui ne save li lingue posse comprender it con un minimum de efortie.

Esque to es possibil? Sin dúbite. Vu mem comprende ci textu sin studiar, no?

Con un saventie de Occidental in li tot nation, Occidental va esser ne solmen un lingue por Canadanes, ma anc por altri persones qui vole comunicar con Canada. Popules in France, Hispania, Africa...anc ili va posse comunicar con Canadanes con un minimum de efortie.

E con un situation u li popules de Canada posse intercomunicar con li lingue Occidental, ili va haver li sam situation, un situation linguistic quel es egal. Dunc un person posse haver francesi quam lingue maternal, e ti lingue ne vell esser min fort quam anglesi. Anc un person posse haver anglesi quam lingue maternal, e ti lingue ne vell esser min fort quam francesi, pro que existe:
1) Lingues maternal queles on usa in li vive dial, e
2) Un lingue (Occidental), quel on usa in intercomunication.



Bon, qualmen noi deve far? Li idé es bon, qualmen on realisar it? Ci metode vell esser li max bon:

1) 2009 - membres del BQ e PQ comensa li discussion pri li statu de bilingualisme in Canada, li futur de francesi, e li possibilitá de un triesim (3im) lingue por li land. Fórsan quelc membres va parlar con li presse pri ti idé. Ínterim, noi Occidentalistes va continuar crear contente e reclamation por li lingue.

2) 2010 - Li BQ e PQ crea un poc de contente in Occidental in su págines de web. In li págine de web del BQ on trova contenente in anglesi e hispan, dunc to ne vell esser un grand change. Li discussion e reclamation del lingue continua, anc in li presse anglesi.

3) 2011 - 2015: plu contente, plu reclamation. Studiantes in quelc scoles in Canada comensa aprender li lingue quam un pilot-projecte. Li rapiditá del studies de Occidental es comparat al studies de altri lingues, e on trova que Occidental es mult plu rapid.

4) 2016+: Nu Canada deve far un decision esque it vole changear li lingue de un pilot-projecte a un lingue national o ne. Ti annus va es lu max important por obtener un velocitá terminal.

Yo crede que Canada va far li corect decision. Ne oblivia que li Unit States ha li sam problema con li statu de anglesi e hispan. E si noi trova li solution ante altri landes, ili omni va voler usar li sam solution por su problemas linguistic. Li Unit States, Svissia, Rwanda, Luxembourg, etc. etc.

Qualmen vu pensa, Bloquistes e Pequistes? Esque vu ne vole e protecter li lingue francesi e trovar un nov statu-quo por Canada e li munde?

Mersí pro vor atention.

• Plu information pri Occidental
• Un nova in francesi o Occidental, un exemple de usage real
• Dictionarium francesi - Occidental